Borsaların İş Yapış Şekli
Kripto para borsaları, kripto paraların alınmasına ve satılmasına aracılık eden yerlerdir. Bu hizmetlerinin karşılığında da bir komisyon kazanırlar. Organize borsalarda bu, kısmen özel, kısmen kamuya ait bir dizi kuruluş desteği ile gerçekleşir. El değiştirilen ürünün nerede saklanacağı, takasının nerede yapılacağı, hangi süre içerisinde el değiştireceği gibi konular, sermaye piyasalarını regüle eden ve denetleyen kuruluşlar tarafından düzenlenir ve bir dizi kurallar silsilesine bağlanır.
Ancak organize olmayan borsalara örnek verilebilecek olan kripto para borsalarında ise durum farklıdır. Kripto para borsalarında takas, saklama gibi önemli konuların tümü kripto para şirketleri tarafından gerçekleştirilir.
Takas Mekanizması
Takas; fiyatında ve el değiştirilmesinde uzlaşılan mal ve hizmetin el değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Borsalarda takas, ürünün (hisse senedi, türev ürün, kripto para) alınıp satılmasının ardından el değiştirmesi sürecidir. Bu sürecin kimin tarafından yönetileceği, hangi kurumun gözetiminde yapılacağı gibi konular takas mekanizmasının ana konuları olarak karşımıza çıkar. Organize bir borsada, örneğin Borsa İstanbul’da bir hisse senedi aldığınızda, aldığınız hisse senedi 2 gün sonra (T+2) hesabınıza geçer. Aynı şekilde eğer bir hisse senedi sattıysanız, o hisse senedi satışından elde ettiğiniz kazanç da hesabınıza yine 2 gün sonra yansır.
Soğuk Cüzdan / Sıcak Cüzdan
Kripto para borsaları, yatırımcıların kripto paralarını 2 farklı şekilde saklar. Bunlardan ilki “Soğuk Cüzdan” olarak adlandırılan, “Çevrim Dışı Cüzdan” şeklinde de tanımlanan cüzdanlardır. Bu cüzdan çeşidinde, borsa; yatırımcılarının bakiyelerini, farklı soğuk cüzdanlarda saklar ve bu soğuk cüzdanlara borsa dışında erişim yoktur. Bu cüzdanları, yanınıza aldığınız bir USB gibi düşünebilirsiniz. Güvenlik anlamında en üst seviyede güvenliğe sahiptir ve borsa dışında kimsenin bu cüzdanlara erişimi yoktur. Cüzdanlara sızılma, hacklenme riski olabildiğince düşüktür. Ancak soğuk cüzdanın güvenlik sebepleriyle doğası gereği “istenildiği an erişim sağlanamama” gibi, bazı olumsuz yanları da bulunmaktadır. Bu şekilde kripto para saklayan borsalarda yapılan borsa işlemlerinin, takasa tabi olmadığını biliyoruz.
Diğer seçenek ise “Sıcak Cüzdan” olarak Türkçe’ye çevrilebilecek “Hot Wallet” ya da “Çevrimiçi Cüzdan” dır. Bu seçenekte ise cüzdanınız daima blokzinciri ile iletişim halindedir. Sıcak cüzdanda, ilgili borsadaki hesabınızın erişim bilgilerini mutlaka sağlam bir şekilde saklamanız, hesabınıza güvenli aygıtlardan (kendi bilgisayarınız, kendi cep telefonunuz gibi) erişim sağlamanız gerekir. Daima internete, networke bağlı olan Sıcak Cüzdan’da cüzdanınıza anlık erişim gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca eğer borsanızdan özel anahtarınızı (private key) tedarik ettiyseniz, borsaya bir bildirimde bulunmaksızın cüzdanınızı istediğiniz yere transfer etme özgürlüğüne de sahipsiniz demektir.
Üst Düzey Güvenlik için Olması Gerekenler Nelerdir?
Olması gereken, her iki cüzdan şeklinin, uygun bir takas mekanizması ile birleştirilerek yatırımcıya sunulmasıdır. Yani blokzinciri ile yeni tanışan kripto varlıklarını borsa nezdinde tutmak, saklamak isteyen yatırımcılara Soğuk Cüzdan seçeneği sunmak; diğer taraftan, kendi özel anahtarını yaratarak cüzdanlarına çevrim içi erişmek, hesabının üzerinde tam kontrol sağlamak isteyen yatırımcıya da bu esnekliği sağlamak gerekir. Bununla birlikte, eğer borsalar kendi içlerinde bir takas mekanizması gerçekleştirir, bunu yatırımcıları ile de paylaşır ve sınırları belli olan bir iş planı içerisinde bunu yürütürse, hem yatırımcılar kendini daha güvende hissedecek hem de kripto borsaların regülasyon sürecine katkıda bulunulmuş olunacaktır. Dünyada ve ülkemizde yaygın olmayan bu takas mekanizması, Sıcak Cüzdan seçeneği ve Özel Anahtarın istenildiği takdirde yatırımcı ile paylaşılması durumu, kripto varlık yatırımcılarına, daha iyi bir blokzinciri tecrübesi yaşamalarına olanak vermektedir.
Bu konuda, Icrypex Genel Müdürü Ezgi İÇER “Blok zinciri ve kripto varlıkların Türkiye’de gelişimine destek olan bu yöndeki yeniliklerin, yatırımcıların ufkunu genişleteceğini ve bu sebeple yatırımcıların daha iyi bir finansal teknoloji atmosferinden faydalanacaklarını düşünüyoruz” demekte ve şirket olarak bu konu ile alakalı teknoloji geliştirdiklerini belirtmektedir.
İşlemerinizin Blokzincirde Gerçekleşmesi Nedir?
Eğer bir borsa uygun bir saklama ve takas mekanizması, Sıcak Cüzdan alt yapısı kurgusu ile inşa edildi ise size gerçek bir blokzinciri tecrübesi sunabilir. Icrypex, 5.000 TL’lik bir limitin üzerinde, arzu eden tüm yatırımcılarına bu olanağı sağlamaktadır. Kripto varlık yatırımcısı böylece daima blokzincirinde işlem yaptığını bilir. Gerçek blokzincirinde işlem yapmak, “Özel Anahtar” ınızın sizin elinizde ve sizin kontrolünüzde olduğunu bilmek, kripto cüzdanınızı online olarak diğer üçüncü parti çözümlerden kontrol etmek, cüzdanınız üzerinde tam hakimiyetinizin olmasını sağlar.
Icrypex, yatırımcılarına bu “Gerçek Blokzinciri” tecrübesini sunmak için yola çıkmıştır. Bunu o kadar önemser ki; kendi internet sitesinde, teknoloji alt sekmesinin altında, işlem gören tüm blokları ve işlemleri anlık izlemenize olanak verir. Bu şekilde blok büyüklüklerini, son blok numarasını, kullanılan protokol ve versiyonu görmenizi, arzu ederseniz kendi sahip olduğunuz herhangi bir Bitcoin cüzdanını bu sayfadan kontrol etmenizi sağlar.
ICrypex Crypto Exchange Genel Müdürü Ezgi İçer, yatırımcıların bilgi güvenliğini en üst seviyede koruyan yenilikçi çözümleri “şeffaf emir sistemi” ile ilgili olarak da şunları ekledi, “ICrypex mühendislerinin geliştirdiği şeffaf emir sistemi olarak adlandırdığımız zincir veri tabanı ile emir defterinden izlediğiniz alım ve satım emirlerinin aynı gün takasını gerçekleştirerek, direkt blokzincirde görebiliyoruz. Böylece, hızlı ve yüksek adetli işlem yapmak isteyen yatırımcılar, cüzdanlarını blokzincirde çevrimiçi olarak görebiliyorlar.”