Kripto Para Proje İncelemesi Nasıl Yapılır?

Kripto paralar, özellikle Bitcoin fiyatının yeni rekorlar kırmasından sonra insanlar arasında popüler hale gelmeye başladı. Bu popülerlik yüzlerce, hatta binlerce yeni projenin başlatılmasına yol açtı.

Şu anda eğer kripto para teknolojisi, piyasası ya da yatırımıyla ilgileniyorsanız sosyal medya hesaplarınız üzerinde onlarca yeni hayata geçmiş ya da geçecek projelerin reklamlarını görmektesiniz.

Arkadaşlarınız, diğer yatırımcılar, fenomenler yeni projelerde küçük bir parayı nasıl dişe tırnağa dokunur büyüklüğe getirebileceklerinden bahsetmekte.

İleride çok iyi yerlere gelecek olan yeni bir projeye erkenden yatırım yaparak büyük gelir elde edebilmek hayallerinizi süslemekte. Hatta bazı bağımsız borsalar yeni projeleri listelemekte ve siz de bu listelemede paranızı değerlendirmek için yer almaya çalışmaktasınız.

Onlarca launchpad veya DEX her gün yeni bir projeyi devreye alıyor, fırlatıyor, uzaya gönderiyor. Bunlardan bazıları çok iyi yerlere gelirken bazıları satış fiyatının altında kalıyor ya da dolandırıcılığa maruz kalınıyor.

Peki, bu keşmekeş içinde yatırım yapılacak bir proje nasıl incelenmeli? İşte bunun için sorulacak sorulardan en önemlilerini aşağıda açıkladım. Sizler soruları çoğaltabilirsiniz ancak, bir projenin omurgasını ortaya çıkaracak sorular bunlar.

Projenin Amacı Ne?

Bir projeye yatırım yapacaksanız eğer, sadece kaç x yapacağını düşünmek yetmez. Bu projenin hangi alanda, nasıl bir değişiklik getirmeyi planladığını bilmek gerekmekte. Genelde projeler teknolojide, ekosistemde ya da piyasada görülen avantaj, eksiklik ya da rekabet üzerine çözüm getirmekteler.

Hangi blok zinciri üzerinde olacağını bilmek önemlidir. Çoklu blok zinciri desteklemesi ve yeni teknolojileri kullanması (ZK, Web 3.0 vb.) önemlidir. Bilgi güçtür prensibinden hareketle projeyi bilmek, tanımak size yatırımlarınızda avantaj sağlayacaktır.

Proje Ne Durumda?

Her projenin bir yol haritası olması gerekir. Projeler yatırımcılara yukarıda açıklanan amaçlarını nasıl gidereceğiyle ilgili yol haritası sunarlar.

Bu projenin ne aşamada olduğunu, hangi aşamaları geçtiğini, geçtiği bu aşamalarda gerçekten bir başarı sağlayıp sağlayamadığını belirlemek faydalıdır. Çünkü bu durum gelecekte yapmayı planladığı geliştirmeleri başarıp başaramayacağı için de önemlidir.

Sosyal Medya Hesapları Ne Durumda?

Sosyal medya hesaplarını takip, proje hakkında her zaman bilgili kalmanızı sağlar. Twitter takipçi sayısı projenin popülerliği hakkında bilgi verir.

Diğer sosyal medya hesaplarını takiple projede olan ya da olacak olan geliştirmeleri bilmeli ve ona göre yatırımlarınıza yön vermelisiniz.

Proje Yatırımcıları Kim?

“Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.” Çok ünlü bir atasözümüz. Aynen bunun gibi bir projeye yatırım yapan şirketler, girişimler, etkileyiciler (influencer) o projenin ileride yakalayacağı başarı seviyesi hakkında bir fikir verebilir.

Çünkü bu piyasada belirleyici bir role sahipler. Bunları bilmek ve ona göre yatırım yapmak çok önemli.

Projenin Arkasında Kimler Var?

Bir projenin geliştiricilerinin yani takımın, dallarında uzmanlaşmış kişilerden oluşması büyük bir avantaj. Örneğin, oyun alanında geliştirilen projede daha önce önde gelen oyun firmalarında çalışmış bir takım varsa projenin kaliteli olacağının göstergesidir.

Ayrıca bir proje sadece yazılım veya programlama alanından oluşmaz. Pazarlama ve iletişim alanında da tecrübeli takım üyeleri bulunması da yatırım kararımızı etkileyebilir.

Bunların dışında proje danışmanlarının kripto camiasında isim yapmış kişilerden oluşması büyük bir önem derecesine sahiptir. Bu yüzden projenin resmî web sitesi üzerinden takımın incelenmesine dikkat etmek gerekmekte.

Proje Ekonomisi Nasıl?

“Coin” ya da “token”ının arzının ne olacağı çok önemli. Bu arzın yatırımcılara ve ortaklara nasıl dağıtıldığı, kilitli kalacağı süre, satış fiyatlarının belirlenmesi, inkübasyon süreci gibi yatırımlarımızı etkileyecek metriklerin önceden bilinmesi, araştırılması gerekir.

Bir projenin genellikle tarafları şu şekildedir; geliştiriciler (takım), çekirdek yatırımcılar (seed), proje ortak ve danışmanları, özel üyeler (influencer, ya da diğer şirketler) ve halk (topluluk).

Yukarıda ifade edilen taraflar projeye yatırım yaparak başlangıç piyasa arzını belirler. Kripto para ekosisteminde merkeziyetsizlik ana faktör olduğundan bu projenin “token”ı aslında onun yönetimi demek.

Bu yöneticilerin yönetimde ne kadar pay sahibi olduklarını onlara ayrılan miktardan anlayabiliriz. Örneğin, bir projede token arz miktarının %80’i takıma ayrılmışsa projenin daha başından rugpull olabileceğinin tahmin edilmesi zor olmasa gerek.

Ayrıca projelerin taraflarının bir yatırım süreci var. Takım ve yatırımcılar kendilerine tahsis edilen miktarları tokenların listelenmeye başlamasıyla beraber satarlarsa bütün yük piyasadan daha fazla parayla satın alan topluluğa biner, o coin ya da token’ın piyasa değeri düşer.

Bu tür sorunların ortadan kaldırılması maksadıyla geliştiriciler, ellerinde bulunan ve likidite havuzlarında bulunan tokenları kilitlerler ve belirli bir yatırım süreci (vesting) takvimine göre kilidini açarlar. Bu yatırım süreçlerinin nasıl olacağı iyice irdelenmeli. Böylece yatırım kararınızı daha yüksek doğrulukla verebilirsiniz.

İnceleme sorularına ek olarak artık launchpad platformları da belirleyici bir unsur olarak öne çıkmış durumda. Kaliteye önem veren bazı önde gelen platformlar, şirket politikası olarak çok kazandıracak ve güvendikleri projeleri seçerler. Bu yüzden bir projenin launch olacağı platformları da inceleme yaparken göz önünde bulundurmak gerekecek.

Bir projenin incelenmesi hayati öneme haizdir. Çoğu insanın yaptığı gibi başka kişilerden tüyo alıp yatırım yapmak, zaten sınırlı olan paranızı kaybetmeye yol açabilir. Blockchain teknolojisi baş döndürücü bir hızla gelişmekte.

Bu hıza ayak uydurmak için devamlı araştırma yapmalısınız. İncelenecek birçok alan ve konu var, bu doğru. Belki zamanınız yetmeyecek, bununla uğraşmaya vaktim yok diyeceksiniz.

Bir de paranızı kaybettikten sonra uykunuzun kaçacağını düşünün. Acaba hangisi daha güzel? Yukarıda izah etmeye çalıştığım sorulara cevap alarak bir projenin yürüyüp yürümeyeceğini anlayabilir, en azından bir fikir sahibi olabilirsiniz. Bilgisi olmayanın fikri olmaz, fikri olmayanın zikri de olmaz.