Kripto para piyasalarında yaşanan birçok etki ve faktör var. Bazı ülkeler kripto paraları ülkelerinde kesinlikle istemezken, bazıları ise yasal olarak düzenlemeler yapıyor. Genel anlamıyla birçok ülke bu sektöre çekimser yaklaşsa da aralarında kripto para kullanımını tamamen serbest bırakan ve tehdit görmeyen ülkeler de var.
Kripto paraların tüm dünyada gizli olması ve buna istinaden güvenilir olmamasından dolayı ülkelerin bir kısmı gizlilik dolayısı ile kripto paraların asla yasal olamayacak olduğunu ve rahat bir kullanım hakkı sunmayacak olduklarını net bir şekilde açıklayarak, ülkelerinde yasal olarak Bitcoin kullanılmasına onay vermeyecek olduklarını dile getiriyorlar.
Bitcoin’i yasa dışı ilan eden çok az ülke var. Fakat bu, Bitcoin’in “yasal para” olduğu anlamına gelmiyor. Şimdiye kadar sadece Japonya, Bitcoin ile ilgili yasal adımları tam olarak attı ve atmaya devam ediyor.
Zimbabwe ve diğer bazı devletler küçük ve ekonomik olarak kötü devletler olduklarından dolayı Bitcoin ile ilgili olarak bir takım adımları atamıyorlar ve atamadıkları bu adımlar ülkelerinde bir takım sorunların ve problemlerin ortaya çıkmasına sebep oluyor. Kimi zaman Zimbabwe’de halkın kripto para kullanımı ile ilgili tartışmalar yaşanırken, buna benzer örnekler tüm dünyada yaşanmaya devam ediyor ve yaşanmaya da devam edecek olduğuna dair beklentiler gün geçtikçe daha fazla artış yönünde seyrediyor.
Henüz net olarak kripto paralar ile ilgili yasaların bulunmadığı ülkelerde ise merkez bankaları tarafından ve ekonomi bakanlıkları tarafından, gerek ise bir takım siyasiler tarafından yasal adımlar atılmaya yönelik çalışmalar var ve bu çalışmaların dozu gün geçtikçe daha fazla artış gösterse bile hala tam etkili sonuçlar alınamadığı biliniyor. Bunun nedeni olarak ise kripto paraların yasaklanmasının ayrı bir dert, serbest ve yasal olarak kalmasının ayrı bir dert olmasından kaynaklandığından ötürü olduğu söyleniyor. İki seçenek arasında kalan devletlerin sayısı her yıl artarken, bu devletler arasında oldukça iyi ekonomik güce sahip olan ve bu gücü sürekli olarak artış yönünde olan devletlerin de bulunuyor olması ve hatta dünyanın en büyük ekonomilerinin bulunuyor olması ”neden?” sorularını beraberinde getirmekte.
Bitcoin ulusal veya uluslararası düzeyde düzenlenmeli mi? sorusuna ise dünyada çoğu ülke “düzenlenmeli” olarak cevap verse de, ciddi adımlar atmaktan kaçınıyorlar.
Kripto paralar hakkında aşağıda belirli ülkeler tarafından yapılan açıklamaların kısa bir özeti verilmiş olup liste yenilikler oldukça güncellenmektedir.
Son güncelleme tarihi: 25 Ekim 2018
Avustralya
Ekim 2017’de, Avustralya Senatosu, ülkenin kripto para borsalarına anti-kara para aklama tüzüklerini uygulayacak bir yasa tasarısının yanı sıra lisanssız olarak faaliyet gösteren borsalar için cezai suçlamaların uygulanmasını öngören bir yasa tasarısını tartışmaya başladı.
Aynı ay, vergi makamları, 2014’te kripto para birimini bir para birimi ya da varlıktan ziyade “mal” olarak değerlendirmek için alınan bir karar sonucunda, Bitcoin’in “çifte vergilendirmesini” kararını tamamen kaldırdılar .
2017 yılı sonu itibariyle ise kripto para borsaları, Austrac tarafından yasal olarak log kayıtları ve müşterilerine ait bilgileri paylaşmak zorundalar. Austrac tarafından bu denetimler sık sık yapılmakta ve bu denetimlerin yapılması ülkede ”kripto para gizliliği” konusunda bazı çevrelerce tartışmalara sebep olmakta.
Şu an için daha fazla hamle olasılığı olmadığı, ancak merkez bankasındaki yetkililerin son zamanlarda, kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılması için düzenlemeye gerek olmadığını söyledikleri bilinmektedir.
Arjantin
Arjantin merkez bankası daha önce kripto paralar ile ilgili riskler için bir takım uyarılar yayınlamıştır. Daha sonra ise farklı adımlar atmamıştır.
Bangladeş
2015 yılında Bangladeş, kripto para kullanımının “cezai bir suç” olduğunu açık bir şekilde ilan etti ve vatandaşlarının kripto para kullanması durumunda çok ağır cezalara tabii tutulacak olduklarını ve bu cezaların oranlarının duruma göre kat be kat yükselebilecek olduğu konusunda vatandaşların bilgi sahibi olması gerektiğini açıkladı.
Bolivya
2014 yılında, Bolivya’nın merkez bankası resmi olarak devlet tarafından verilmeyen herhangi bir para ya da jetonun kullanımını tamamen yasakladını resmen açıkladı.
Kanada
Kanada, 2014 yılında Bill C-31 geçişiyle birlikte, “sanal para birimi işletmeleri” olarak “para hizmeti işletmeleri” olarak nitelendirilen “Bitcoin yasasını” yayınladı. Kara para aklama ve benzeri suçların önüne geçmeyi amaçlayan ilk ülke de zaten bu hamlesi ile birlikte Kanada olmuştur.
Hükümet, Bitcoin’in yasal olmayan bir dijital para birimi olmadığını belirtti ve ülkenin vergi dairesi, faaliyet türüne bağlı olarak, bitcoin işlemlerinin vergiye tabi olduğunu resmen açıkça kabul etti.
Çin
OKCoin, Huobi, BTC China ve ViaBTC ve daha birçok kripto para borsası Çin yönetiminin baskısı altında ve kripto paraları resmen yasaklar uygulamasa bile bu sansürler ve baskılar dolayısı ile Çin hükümetine tarafsız davranmadığı tepkisi sürüyor. Çin hükümeti ise yasal olarak adımlar atmak yerine kripto para borsalarına sürekli olarak gizlilik baskısı uyguluyor.
Ayrıca bitcoin madencileri için bir takım ucuz enerji ve vergi konusunda düzenlemeler ülkede aktif olarak yazılı bir şekilde yasal hale dönüştürüldü.
Ekvador
2014 yılında, Ekvador Ulusal Meclisi, Bitcoin ve benzeri kripto para birimlerini tamamen yasakladı ve sadece devletler tarafından sunulan para birimlerinin aktif olarak kullanılmasının yasal olduğunu, diğer durumda ise yasalar kapsamında kripto para sahibi olan vatandaşların ağır koşullarda cezalandırılacak olduğunu açıkladı.
Mısır
Ocak 2018’de Mısır Büyük Müftüsü, kripto para birimi ticaretinin, faaliyetle ilgili risk nedeniyle İslam dini yasası kapsamında yasaklandığını resmen ilan etti. Bu yasal olarak bağlayıcı olmasa da, üst düzey bir yasal görüş olarak sayılıyor ve ülkede kripto paralar yasal değil, yasak demek doğru olabilir.
Avrupa
Avrupa Birliği üyesi ülkelerde kripto paralar ile ilgili kesin olarak adımlar atılmış değil. Başta Fransa ve Almanya’nın kripto para düzenlemeleri konusunda bir takım adımları olmasın rağmen bu adımlar hala daha atılmış değil. AB üyesi 2 büyük ekonomi olan Almanya ve Fransa’nın kripto paralar ile ilgili olarak yasaklar uygulamaktan yana olmadığı, ancak yasal olarak bazı önlemler alınmasından yana oldukları belirtilmekte.
Bununla birlikte, Avrupa Merkez Bankası (ECB), kara paranın aklanmasıyla ilgili daha kapsamlı bir önlemin bir parçası olarak dijital para birimlerinin hareketleri üzerinde daha sıkı bir kontrol sağlamak için uyarılar yayınlarken, sınırsız bir varlığın düzenlenmesi konusundaki yetki karmaşıklığını kabul ediyor ve kripto paraların %100 oranında düzenlenmesinin gerçekçi olmadığını kabul ediyor. 2017 yılının sonlarında, bir ECB yetkilisi kurumun Bitcoin’i bir tehlike olarak görmediğini ve ve başkan Mario Draghi’nin ECB’nin gözünde, Bitcoin düzenlemelerinin uygulanması için kripto paraları ”büyük ve düzenleme yapılacak kadar etkili” görmediğini açıkladı.
Nisan 2018’de ise, parlamento üyeleri, kara para aklama ve terörizmin finansmanında kripto paranın kullanılmasını önlemek amacıyla, Avrupa Konseyi ile Aralık 2017 tarihli bir anlaşmayı desteklemek için büyük çoğunluğu ”düzenleme yapılmalı” yönünde oy verdiler.
G20
Dünyanın en büyük 20 ekonomisinden oluşan G20, son zamanlarda genel olarak kripto para birimlerine dikkat çekiyor ve Temmuz 2018’e kadar düzenlemeye yönelik ilk adımlar hakkında tavsiyelerde ve açıklamalarda bulunacak olduklarını belirtiyor. Ancak hala daha Ekim ayı gelmiş olmasına rağmen G20 üyesi ülkeler tarafından kripto para yasaları ve tavsiyelerini duymak pek mümkün olmuş değil.
Hindistan
Hint merkez bankası, Bitcoin hakkında birkaç resmi uyarı yayınladı ve 2017 sonunda ülkenin maliye bakanı, bir röportajda, Bitcoin’in yasal olmayan kripto para birimi olduğunu açıkladı. Hükümetin, tavsiyelere rağmen, kripto paraları kapsayan herhangi bir düzenlemesi bulunmamaktadır.
Ancak merkez bankası, kripto paralar ile ilgili bir süredir hükümet ile ortak olarak yasaklar uyguluyor ve bu yasaklara Anayasa Mahkemesi tarafından sürekli olarak karşı çıkılmasına rağmen birkaç gün önce kripto para yasakları kapsamında Bitcoin ATM’si yerleştiren bir kişinin tutuklanması ve ağır bir para cezası ile cezalandırılmasına karar vermiş durumda.
İran
Nisan 2018’de, İran Merkez Bankası ve başlıca büyük piyasa düzenleyicilerinden bir tanesi, finansal işletmelerin Bitcoin veya diğer kripto para birimlerini kullanmaması ve elinde tutmaması gerektiğini söyledi. Ayrıca, ülkedeki kripto para bilgi ve haber sitelerinin tamamına sansür uygulanıyor ve bu sitelere VPN dışında hiçbir şekilde erişime izin verilmiyor. Neden olarak ise bir neden belirtilmiyor.
Japonya
Japonya 2017 yılı başlarında kripto para ile ilgili olarak resmi açıklamayla kripto paraları tanıyan ilk ülke oldu. Yasal olarak para aklama ve birkaç durum dışında ülkede kripto paralar yasal olarak birçok farklı alanda kullanılabilir hale geldi.
Kısa bir süre önce, Japonya Mali İşler Ajansı, kripto para borsalarından ikisini askıya aldı ve işlemlerini durdurdu. Birkaçına ise iyileştirme emirleri vermekte. Japonya yasal olarak FSA aracılığı ile kripto paraları incelemekte.
Kazakistan
Raporlara göre, Kazakistan Ulusal Bankası son zamanlarda kripto para birimi ticareti ve madenciliğini yasaklama planlarına yönelik işaretler göstermeye başladı. Ancak henüz katı düzenlemeler hayata geçirilmedi.
Kırgızistan
Kırgızistan’ın merkez bankası, 2014 yılında Bitcoin işlemlerine yönelik kripto paraların yasalara aykırı olduğunu açıkladı.
Malezya
Malezya Menkul Kıymetler Komisyonu, ülkenin merkez bankasıyla birlikte bir kripto para birimi düzenleme çerçevesi üzerinde çalışmalarına henüz devam ediyor.
Malta
Malta, geçtiğimiz günlerde kripto para birimi değişim kayıtlarının kayıt şartlarını içeren bir dizi blok zincir dostu yasayı onayladı ve kripto paralar ile ilgili yasalar çıkarmaya devam edecek olduklarını açıkladı. Ülkenin Cumhurbaşkanı BM’de yaptığı konuşmasında kendi ülkesinin kripto para konusunda lider olduğunu ve yasal olarak kripto para yasalarının tüm dünyada vakit geçirilmeden çıkarılması gerektiği yönünde açıklama yaptı.
Meksika
2014 yılında Meksika merkez bankası, bankaların kripto para birimleriyle uğraşmalarını engelleyen bir bildiri yayınladı. 2015 yılında, maliye bakanlığı, Bitcoin’in “yasal para” olmamasına rağmen, ödeme aracı olarak kullanılabileceğini ve bu nedenle para ve kıymetli madenlerle aynı kara para aklama kısıtlamalarına tabi tutulduğunu açıkladı.
2017’nin sonunda Meksika’nın ulusal yasama organı, merkez bankasının gözetiminde yerel Bitcoin transferi yasalarını onayladı.
Fas
2017’nin sonuna doğru Fas’ın döviz kurumu, ülke içinde kripto para kullanımının döviz tüzüğünü ihlal ettiğini ve cezalarla yaptırım uygulanacağını açıkladı .
Namibya
Namibya, Bitcoin ile yapılan ticaretin “yasadışı” olduğunu açıkça belirten birkaç ülkeden biri.
Nijerya
Nijerya, bankalarının kripto para birimleriyle işlem yapmalarına izin verilmese de, merkez bankası bir ödeme yöntemi olarak kripto para kullanımının resmi olabilecek olduğu yasalar üzerinde çalışıyor.
Pakistan
Nisan 2018’de Pakistan’ın merkez bankası, ülkedeki finans şirketlerini kripto para birimi kullanarak çalışmayı yasaklayan bir bildiri yayınladı.
Rusya
Rusya Federasyonu Meclisi alt kanadı Devlet Duması’nın mali düzenleyecileri taslak kripto para yasalarını 2018’in ortalarında çıkaracak olduklarına yönelik beklentileri olduğunu açıkladı. Odak noktası olarak ise, vatandaşları dolandırıcılıklardan korurken, bireylerin ve işletmelerin kripto paralarla yasal olarak çalışmasına izin vermeyi amaçladı.
Devlet Duması 2017 yılında ise Avrasya Ekonomik Birliği (Ermenistan, Beyaz Rusya ve diğer ülkeler de dahil olmak üzere bir ittifak) içerisinde kripto para ile ticaret yapılmasına yönelik devlet başkanı Putin tarafından verilen emir ile bir takım araştırmalar ve çalışmalar yapmaya başladı. Geçtiğimiz aylarda ise 9.000 dolarlık kripto para transferlerinin aşılması durumunda Rus makamlarına yasal olarak bildiri yapılmasını isteyen bir yasa Devlet Duma’sı incelemesine sunuldu.
Singapur
Singapur Mali Hizmetler Kurumu, kripto para birimi yatırımcılarını korumak için yeni kuralların gerekip gerekmediğini hala incelemeye devam ediyor ve kripto para birimi ticaretini yasaklamadığı halde borsalarda kara para aklama ve terörizmin finansmanını engellemeye yönelik yasaları uygulamaya çalışıyor.
Merkez bankasının ise Bitcoin ödemeleri için düzenleyiciler ile yasal çerçeve üzerinde çalıştıkları ve kripto para yatırımcılarını ara ara uyardığına yönelik bilgiler mevcut.
Güney Afrika
2017 yılında, Güney Afrika Rezerv Bankası, kripto paralar konusunda yasal olarak adımlar attığını ve henüz resmi olarak yasaklar uygulanmayacak olduğunu açıkladı. Güney Afrika’da bu karar sonrasında vatandaşların kullanım oranlarında ise artışlar meydana geldi.
Güney Kore
Güney Kore, 2018 başlarında anonim kripto para hesaplarını yasakladı. Bu adım ile birlikte ülkede hizmet veren tüm kripto para borsaları vatandaşların kripto para alımı ve hesaplarda kripto para tutabilmesi için kimlik bilgileri ve isim-soyisim bilgilerini borsa ile paylaşmasını, borsanın ise bu bilgileri saklayarak Güney Koreli makamlar tarafından istenmesi durumunda kendilerine vermesi gerektiğine yönelik uyarılar yayınladı.
Kripto para birimi spekülasyonunu frenlemek için yapılan çalışmalarda ise yetkililer, Mali Denetleme Kurumu yöneticisinin hükümetin “normal” kripto para birimi ticaretini destekleyeceğini söylemesine rağmen, borsaların daha fazla denetlenmesi ve daha düzgün önlemler alınması üzerinde çalıştıklarını canlı yayında açıkladı.
Nisan 2018’de, Adil Ticaret Komisyonu, 12 borsa ile ortak çalışmalar düzenleyerek, yasal bir takım yatırımcı düzenlemeleri uygulamasına karar verdi. 2018 yılında ise Güney Koreli devlet memurları ve ailelerinin kripto para sahibi olmaları durumunda çok büyük disiplin cezaları uygulanacak olduğu açıklandı.
Tayland
Bitcoin’i yasadışı ilan ettiği iddia edilen Tayland Krallığı Bankası, 2014 yılında yasal bir para olmadığını (ancak teknik olarak yasa dışı olmadığını) ve kripto para birimlerinin bir takım riskleri olduğu konusunda ülkedeki vatandaşları uyardı.
Mart 2018’de, hükümetin yürütme organı geçici olarak iki kraliyet kararnamesini aktif etti ve kraliyet parlamentosundan geçirdi. Kripto para birimi yatırımcılarını korumak için resmi kurallar belirledi. Vergi alınmayacak olduğu konusunda ise açıklama yaptı.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD’de kripto paralar konusunda bazı federal eyaletler hükümetin kripto paralar ile ilgili önlemler almamasından endişe duyuyor ve bu konuda federal merkezi hükümetin acil olarak Başkan Trump önderliğinde yapılacak toplantılarda ilk ele alınacak konu olarak bu konunun ele alınmasını istiyor.
Bazı eyaletler, kripto para birimindeki düzenlemeler konusunda diğerlerine oranla çok daha büyük çalışmalar yaparak çok daha iyi yasal kararlar almış durumdalar.
New Hampshire’de ise kripto para borsalarının lisans alabilmeleri için 100.000 dolarlık bir ödeme yapmaları gerektiği ve aksi durumda New Hampshire eyaleti sınırları içerisinde kripto para borsalarına yasal olarak lisans verilmeyecek olduğu açıklandı.
Federal olarak, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC) bu konuda bir risk görmediklerini ama risk olmamasına rağmen bununla ilgili önlemler almaya devam edecek olduklarını açıkladı. ABD Ulusal Rezerv Bankası olan FED ise kripto paralar ile ilgili bir risk olmadığını ve incelemeye devam ettiklerini en ufak olumsuz durumda bile hemen önlem alabilecek kapasitede olduklarını açıkladı.
Emtia Vadeli İşlemleri Komisyonu (CFTC), ise kripto paraların gelecekte bir risk teşkil edebilecek olduklarını ve bununla ilgili gerek kripto para dolandırıcılığı, gerek para aklama, gerek ise terör örgütlerinin bazı ülkelerce Bitcoin ile finanse edilebileceğini ve buna karşı önlemlerin derhal acil olarak alınması gerektiği konusunda açıklama yaptı.
Eyaletlerin bir kısmı ise henüz Bitcoin hakkında yasal taslaklar üzerinde çalışmalarına devam ediyorlar.
Birleşik Krallık
İngiltere’nin Finansal İdare Kurumu (FCA), Bitcoin ile ilgili olarak yasaklar uygulamadıklarını ve uygulamayı henüz düşünmediklerini açıkladı. FCA, yasal önlemlerin ise alınmaya devam edildiğini belirterek bir yönetmelik yayınladı. İngiliz vatandaşlarını ise Bitcoin ticareti yaparken çok dikkatli olmaları konusunda web sitesi üzerinden uyardı.
Ukrayna
Ukrayna hükümeti, bir çalışma grubu oluşturarak, kripto paraların gelecekte kendileri için tehdit olur hale gelmemesini istedi. Grup, çalışmalara başlarken, henüz daha 2018 yılı Ekim ayı itibari ile yasal bir takım önlemler alınmadı. Sadece kara para aklama konusunda ve diğer birkaç konuda yasal yetki kapsamında polis ekiplerinin bilgilendirildiği ve grubun çalışmalarına hız verildiği öğrenildi.
Zimbabve
2017’nin sonlarında Zimbabwe’nin merkez bankasından üst düzey bir yetkili, Bitcoin’in “gerçekte yasal” olmadığını söyledi. Ülkede kripto para kullanılabilir mi, kullanılamaz mı? Konusunda ise henüz merkez bankası tarafından basına açıklama yapılmadı.
Türkiye
Türkiye’de ise hükümet ve siyasiler tarafından kripto paralar hakkında birçok açıklama yapıldı. Açıklamaların genel itibarı ile olumlu olduğu söylenebilir. Şu anda aktif olan kripto para borsaları sorunsuz bir şekilde hizmet vermekte. Ayrıca ülkedeki yatırımcılardan henüz herhangi bir vergi talep edilmedi.