Ethereum (ETH) kurucu ortağı Vitalik Buterin, son blog yazısında “Ethereum katman-1’e yönelik en büyük risklerden biri” olarak nitelendirdiği, ağ içinde staking’in merkezileşmesine ilişkin endişelerini dile getirdi.
Ethereum’un geleceğini ele alan bir serinin parçası olan yazı, Ethereum’un planlanan “Scourge” yükseltmesinin bir parçası olarak bu riski azaltmaya yönelik stratejileri özetliyor.
Buterin daha önce Ethereum’un Katman 1 ve Katman 2 ağlarında saniyede 100.000 işlemi mümkün kılma gibi iddialı hedefleri olan dönüştürücü “Merge” ve “Surge” yükseltmelerini tartışmıştı. Şimdi ise odak noktası, proof-of-stake sistemindeki staking merkezileşmesinin tehlikelerine ve bunun ağın uzun vadeli sağlığını nasıl etkileyebileceğine kaydı.
Buterin blog yazısında, merkezileşme risklerinin ortaya çıktığı iki kritik alanın altını çiziyor: blok oluşturma ve staking sermayesi sağlama. Ekonomik baskıların Ethereum’u daha fazla merkezileşmeye itebileceği ve potansiyel olarak merkeziyetsiz doğasını zayıflatabileceği konusunda uyarıyor.
Buterin, blok oluşturma ve belirli kişilerin bloklara dahil edilecek belirli işlemleri seçerek değer elde edebildiği bir durum olan maksimum çıkarılabilir değer (MEV) konusunda özellikle endişeli olduğunu ifade ediyor. Şu anda Ethereum bloklarının yaklaşık %88’inin içeriğinin seçilmesinden sadece iki tarafın sorumlu olduğunu, bunun da sansür ve işlem gecikmeleri riskini artırdığını belirtiyor. Bu durum, özellikle likidasyon ya da token takası gibi zamana duyarlı işlemler için ciddi sonuçlar doğurabilir.
Buterin bunu hafifletmek için, blok önerenlerin işlemleri sansürlemesini daha zor hale getirecek şifreli bir mempool kullanma olasılığını öneriyor. Bununla birlikte, tasarımın “sağlam, makul ölçüde basit ve yükseltmeye dahil edilmeye hazır” olması gerektiğini belirtiyor.
Buterin ayrıca MEV ile mücadele etmek için, dahil etme listelerinin kullanımı (stakerların, kurucuların bir sonraki bloğa dahil etmesi gereken işlemleri önerdiği yer) ve blok üretim sürecini birkaç katılımcı arasında bölmek için birden fazla eşzamanlı önerici kullanmak da dahil olmak üzere diğer yaklaşımları araştırıyor. Bu çözümlerde bazı tavizler söz konusu, zira stakerların işlemleri seçme yetkisi onlara blok zincirinden daha fazla değer elde etme olanağı da veriyor ve bu da merkezileşmeye yol açabilir.
Buterin temkinli bir yaklaşım önererek, stakerların yetkilerinin ilk başta sınırlı olduğu ve ağ MEV’in canlı bir sistem üzerindeki etkisi hakkında daha fazla şey öğrendikçe kademeli olarak genişletildiği bir “bekle ve gör” stratejisi öneriyor.
Buterin’in dile getirdiği bir diğer önemli endişe de sermayenin merkezileştirilmesi. Şu anda Ethereum arzının yaklaşık %30’u stake edilmiş durumda ve bu da %51’lik saldırılara karşı koruma sağlamak için fazlasıyla yeterli. Ancak, stake edilmiş ETH yüzdesi %100’e yaklaşırsa, Buterin çeşitli potansiyel tehlikeler konusunda uyarıyor.
Bunlar arasında (doğrulayıcıların kötü davranışlarını caydıran) kesinti cezalarının zayıflaması, ağa yılda fazladan bir milyon ETH ekleyebilecek aşırı ETH ihracı ve tek bir likit staking tokenin Ethereum ekosistemine hakim olarak ETH’nin kendisini birincil varlık olarak gölgede bırakması riski yer alıyor.
*Yatırım tavsiyesi değildir.
